Η ευρωπαική σκοπιά του άρθρου 16

Όπως πολλοί περιμέναμε, η κατάργηση του άρθρου 16 έρχεται από το παράθυρο που βλέπει στην Ε.Ε. Η οποία τι μας λέει? Απλά ότι τα παραρτήματα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του εξωτερικού (κολέγια τα λέμε εμείς) που υπάρχουν στην Ελλάδα και δεν ενοχλούν κανέναν τόσο καιρό, πρέπει να αναγνωριστούν και να αποκτήσουν επαγγελματικά δικαιώματα. Και όλοι βέβαια εξανίστανται.

© svenwerk / flickr

Με αυτή την ευκαιρία ας δούμε ξανά το θέμα του άρθρου 16 από μια πιο ευρωπαική σκοπιά. Μου φαίνεται πολύ λογικό το επιχείρημα, (που για να είμαι ειλικρινής μόνος μου το αντιπαραθέτω στον εαυτό μου, και θα ήμουν ευτυχής αν το άκουγα και από όσους διαφωνούν μαζί μου) ότι το αρθ. 16 είναι ουσιαστικά μία συνταγματική οχύρωση που έχει ως σκοπό να περιορίσει την οικονομική ανισότητα. Και ως τέτοια είναι συζητήσιμη. Αυτό που δεν είναι συζητήσιμο όμως είναι το να αναγορεύουμε την μονοδιάστατη (πιο δόκιμος όρος από το μονοπωλιακή) παροχή της εκπαίδευσης από το δημόσιο ως αδιαπραγμάτευτο ανθρώπινο δικαίωμα. Ίσως να αποτελεί συνταγματικό όπλο εις βάρος των ισχυρών μέσα στην κοινωνική πάλη, όχι όμως αναφαίρετο και προφανές ανθρώπινο δικαίωμα. Αναφαίρετο Ανθρώπινο δικαίωμα είναι δυνατότητα πρόσβασης σε δωρεάν ποιοτική εκπαίδευση για όλους, όχι η υποχρέωση του να παρέχεται αυτή μόνο μέσω του δημοσίου. Και για να το πώ και πιο ωμά, κανείς δεν μπορεί να αφαιρέσει από κανέναν, το δικό του δικαίωμα να πληρώσει για την εκπαίδευση του, αν για οποιονδήποτε λόγο το επιθυμεί.

Για την Ε.Ε. από ότι φαίνεται αυτό είναι προφανές, είναι κεκτημένο. Θέλει η αναγνώριση των πτυχίων να βασίζεται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ιδρυμάτων που τα παρέχουν και όχι στον τύπο της χρηματοδότησης τους. Αυτό βέβαια της δημιουργεί την πρόσθετη υποχρέωση του να παρέχει ολοένα και πιο ποιοτική δωρεάν παιδεία, και η υποχρέωση αυτή είναι ένα πεδίο στο οποίο πρέπει να δραστηριοποιηθούν τα ευρωπαϊκά κινήματα πολύ πιο έντονα.

Όσο λοιπόν και αν κατηγορείται η Ε.Ε. για νεοφιλελεύθερη στροφή (και όχι άδικα όπως προκύπτει από το προταθέν ευρωπαϊκό σύνταγμα), κάποια από τα κεκτημένα της δεν τίθενται σε διαπραγμάτευση. Και ένα από αυτά είναι η μη αποδοχή για κανένα κράτος μέλος, συνταγματικών επιταγών που στερούν στοιχειώδη δικαιώματα πολιτών, ή λειτουργούν ως όπλα υπέρ κάποιας κοινωνικής ομάδας, όσο πολυπληθής ή οικονομικά ασθενής και αν είναι. Είναι στοιχειώδης αρχή της, αστικής ίσως, αλλά γενικά αποδεκτής δημοκρατίας μας.

Και το ερώτημα είναι… τι γίνεται όταν ένα τόσο σημαντικό άρθρο του συνταγματός μας αντιτίθεται σε ευρωπαϊκό κεκτημένο? Η απάντηση βρίσκεται δίπλα μας. Στην Τουρκία! Είτε συμβαδίζουμε με τις ευρωπαϊκές αντιλήψεις για την εκπαίδευση και προσαρμοζόμαστε σε αυτές, είτε παραμένουμε μία «όαση» αποκλειστικά δημόσιας παιδείας και πληρώνουμε λεφτά που της ανήκουν σε πρόστιμα, είτε γινόμαστε μία απομονωμένη «όαση» αποκλειστικά δημόσιας παιδείας εκτός Ευρώπης.

Ελπίζω πάντως η συζήτηση στην χώρα μας για το ευρωπαϊκό κεκτημένο στον τομέα της εκπαίδευσης να αποβεί πιο αποτελεσματική από αυτή των γειτόνων και φίλων Τούρκων για όλους τους άλλους τομείς.